Cafwyd croeso cynnes iawn i’w Uchelder Brenhinol Tywysog Cymru yng Ngardd Fotaneg Genedlaethol ddoe (Dydd Iau).
O dan awyr las a haul braf yr haf, canmolodd y Tywysog – sy’n noddwr yr Ardd Fotaneg – y gwaith mae’r staff yn ei wneud, ond anogodd e nhw i wneud mwy.
Cafodd gipolwg ar y wyddoniaeth a’r gadwraeth sy’n cael ei chynnal yn atyniad Sir Gaerfyrddin a thalodd deyrnged i’r gwaith, yn enwedig yn yr ardaloedd o warchod planhigion brodorol Cymru ac amddiffyn pryfed peillio.
Dywedodd y Tywysog: “Mae cymaint ohonom ddim yn sylweddoli’n union beth mae’r pryfed a’r gwenyn hyn yn chwilio amdano wrth ddod i blanhigion bwyd, felly mae gen i ddiddordeb arbennig yn y rhestr fer ryfeddol o blanhigion y maen nhw’n dibynnu arnynt ac rwy’n gobeithio y gall yr Ardd Fotaneg wneud cymaint ag y gall i ledaenu dealltwriaeth o’r hyn sydd ei angen.”
Hwn oedd diwrnod tri allan o bum diwrnod y cwpl brenhinol â Chymru, sy’n cyd-fynd â phen-blwydd 50 mlynedd o arwisgiad Ei Uchelder Brenhinol fel Tywysog Cymru.
Yn ystod eu taith, mae Charles a Camilla yn ymgymryd â mwy nag 20 o ymrwymiadau ledled y wlad, gan ymweld ag amrywiaeth o elusennau, sefydliadau a chymunedau yng Nghymru y bu Charles yn ymwneud â hwy yn ystod y pum degawd diwethaf.
Dywedodd ei fod “wrth ei fodd” i fod yn ôl yn yr Ardd Fotaneg a chanmol y cynnydd a wnaed yn y saith mlynedd ers ei ymweliad diwethaf.
“Gall gerddi pobl wneud gwahaniaeth mor enfawr i’r hyn yr ydych yn ceisio’i wneud yma, ac mae’n ymddangos i mi, gan ein bod ar y cyfan yn genedl garddio, fod yna swm enfawr a all fod un yn gwneud i helpu i gadw llawer o’r planhigion hyn.”
“Gan fy mod wedi bod yn ceisio dweud ers dros 30 mlynedd neu fwy, mae mor hanfodol i fynd i’r afael â holl newid yn yr hinsawdd neu fel arall byddwn yn colli llawer iawn o’n bioamrywiaeth, yr holl bryfed yr ydym yn dibynnu arnynt a’r bywyd gwyllt yr ydym ni dibynnu ar.”
Ar ôl mynd ar daith o amgylch labordai Banc Hadau Cenedlaethol Cymru a gwyddoniaeth yr Ardd, agorodd Ei Uchelder Brenhinol arddangosfa Gwarchod Brodor Cymry yn swyddogol – yn cynnwys planhigion o warchodfeydd natur Cymru o Gwm Idwal i Great Orme a Kenfig Burrows yn ogystal â’r Warchodfa Natur Genedlaethol Waun Las yr Ardd Botaneg ei hun.
Dywedodd: “Mae’r hyn y mae’r Ardd Fotaneg yn ei wneud yma a beth mae Kew a lleoedd eraill yn ei wneud yn hollbwysig.”
“Dydw i ddim yn meddwl bod llawer o bobl fel petaent yn sylweddoli pa mor integredig ydyn ni fel bodau dynol gyda natur ac ecosystemau naturiol a hebddyn nhw byddwn yn ei chael hi’n anodd iawn goroesi.”
Ar ôl cyfarfod â staff, taith gerdded drwy’r ardd Apothecary gerllaw a’r Ardd Japaneaidd a adnewyddwyd yn ddiweddar, gadawodd y Tywysog i gwrdd â Camilla a oedd wedi bod ar ymweliad ar wahân yng Nghaerfyrddin.
Dywedodd cyfarwyddwr Gardd Fotaneg Genedlaethol Cymru, Huw Francis: “Roeddem yn falch o groesawu Ei Uchelder Brenhinol i Ardd Fotaneg Genedlaethol Cymru i gael y cyfle i ddangos iddo’r gwaith ymchwil a chadwraethol mwyaf blaenllaw sy’n cael ei wneud yma gan ein tîm medrus o wyddonwyr, a garddwriaethwyr. Rydym yn falch iawn o’r gwaith sy’n cael ei wneud i warchod planhigion cynhenid Cymreig prin a dan fygythiad, a bydd ei ganmoliaeth hael a’i eiriau calonogol yn ein sbarduno i ymdrechu i gyflawni cyflawniadau hyd yn oed mwy a mwy o lwyddiant. Mae’n fraint cael ef fel ein noddwr a bydd ei gefnogaeth yn cyseinio i’n tîm. Rhaid i ni i gyd, fodd bynnag, sylwi ar ei eiriau o rybudd ynghylch newid yn yr hinsawdd a’r angen i annog gwell dealltwriaeth o’n planed, ei phlanhigion a’i bywyd gwyllt. ”